Гарадскі пасёлак Шуміліна знаходзіцца паміж Віцебскам і Полацкам, у 40 км ад абласнога цэнтра. Сюды пакуль яшчэ не дайшлі “Дажынкі”, таму выглядае ён не так глянцава, як некаторыя райцэнтры. Але TUT.BY усё ж знайшоў пяць прычын, каб тут спыніцца.
Помнік Пятру Мельнікаву на чыгуначнай станцыі ў Шуміліна.Шуміліна, па беларускіх мерках, гарадок малады. Да 1886 года гэта была вёска, дзе жыло 38 чалавек. Потым яна стала мястэчкам – дзякуючы якая прайшла праз яго Рыга-Арлоўскай чыгунцы (участак Дынабург – Віцебск). У першыя гады савецкай улады гэта ўжо райцэнтр. Але раён называўся ня Шумілінскі, а Сиротинский – па імі бліжэйшай вёскі. Перад вайной, у 1938-м, Шуміліна атрымала статус гарадскога пасёлка.
Назва населенага пункта звязана з легендай. Падчас вайны з Напалеонам на месцы пасёлка партызаны зладзілі засаду. Непрыяцельскі атрад быў цалкам знішчаны. Гукі бою зліліся з шумам сосен і былі чуваць за шмат кіламетраў. У народзе казалі: «Шумела месца гэта калі-то ў баі з французамі». Вакольны лес назвалі шумную борам, а бліжэйшы паселішча – шумную вёскай. Так, верагодна, і з’явілася назва Шуміліна.
Сёння ў пасёлку жыве крыху больш за 7 тысяч чалавек. На гербе Шуміліна намаляваны архангел Міхаіл.
Журналісты TUT.BY ўжо распавялі пра 31 горадзе Беларусі. Фотарэпартажы з пяццю прычынамі наведаць іх ищите здесь.
Прычына першая. Старая чыгуначная станцыя
Першую славутасць турыст убачыць адразу ж, як толькі выйдзе з цягніка або дызеля. Гэты будынак чыгуначнай станцыі – адной з найстарэйшых у Беларусі.
Рух цягнікоў тут адкрылі 17 кастрычніка 1866 года. Паравоз з трыма вагонамі, пыхкаючы парай, праехаў мястэчка і рушыў у Віцебск. Аб гэтай падзеі быў нават даклад імператару. Яго зрабіў інжынер, першы міністр шляхоў зносін Расійскай імперыі генерал-лейтэнант Пётр Мельнікаў. Ён жа кіраваў будаўніцтвам Рыга-Арлоўскай чыгункі. У 2014 годзе ў яго гонар ля чыгуначнага вакзалу ў Шуміліна ўсталявалі помнік-бюст.
У вакзальны комплекс Шуміліна, які да 1961 гады зваўся Сіроціна, уваходзілі будынак станцыі, дэпо, таварныя рампы, склады і царква. Ваду для паравозаў бралі з возера. У 1,5 км ад вакзала ўзвялі воданапорную станцыю. Сто гадоў яна працавала на паравым рухавіку, у 60-х гадах XX стагоддзя яго замянілі на дызельны.
Вакзал абслугоўвалі замежныя спецыялісты, пераважна немцы. Потым, па меры падрыхтоўкі сваіх стрэлачнікаў, кандуктараў, машыністаў і рамонтных майстроў, немцы з сем’ямі пераехалі ў Віцебск, дзе ў канцы XIX стагоддзя ўтварылі зямляцтва і пасёлак (знаходзіцца ў раёне бальніцы № 2).
Станцыя – адзіны помнік архітэктуры ў Шуміліна, які не пацярпеў у вайну.
Прычына другая. Храмы
У Шуміліна тры праваслаўныя храмы. Адзін знаходзіцца ў прыстасаваным будынку на вуліцы Вакзальнай. Да рэвалюцыі ў гэтым раёне была станцыйных царква, да нашага часу не захавалася. Другі – у раёне, які мясцовыя называюць Брыкет. Трэці, і самы стары, – у адміністрацыйным будынку на вуліцы Сіпке. Гэта царква ў гонар святога Афанасія Брэсцкага. Пабудавалі яе ў другой палове ХХ стагоддзя. Калі б не крыж і ня купал, адразу і не зразумееш, што гэта была царква.
Яшчэ адзін храм – Свята-Мікалаеўскі – шумілінцы вось ужо некалькі гадоў будуюць усім светам.
На ўскраіне пасёлка – вялікі касцёл у гонар Маці Божай Фацімскай. Перад ім помнік Яну Паўлу II.
На вуліцы Ленінскай знаходзіцца, як нам здалося, самае прыгожае будынак у Шуміліна. Яно хоць і тыпавое савецкае, але ў тым ліку і таму на яго варта паглядзець. Тут размяшчаюцца розныя сацыяльныя ўстановы. Насупраць яго – бібліятэка.
У цэнтры пасёлка – раённы гісторыка-краязнаўчы музей. У яго фондзе – больш за 10 тыс. Экспанатаў: прадметы этнаграфіі, археалагічныя знаходкі, напрыклад косткі маманта.
Сам райцэнтр не багаты на славутасці, затое значныя помнікі архітэктуры захаваліся ў яго ваколіцах. Так, у вёску Ляскавічы турысты едуць, каб убачыць Свята-Сергіеўскі царква (канец ХIХ – пачатак ХХ стагоддзяў), у вёску Перамога – каб палюбавацца Свята-Успенскім храмам (канец XIX стагоддзя).
Царква святога прападобнага Сергія Раданежскага ў вёсцы Ляскавічы.Прычына трэцяя. Салаўі
У маі 2007 года Рэспубліканская грамадская арганізацыя «Ахова птушак Бацькаўшчыны» (АПБ) назвала чатыры самых «салаўіных» горада ў Беларусі. Гэта Мінск, Брэст, Слуцк і Шуміліна. Падчас падліку тут аказалася ад 224 да 270 спяваючых самцоў. Самую высокую шчыльнасць гнездавання салаўёў адзначылі ў Слуцку – па адной птушцы на 6 га зямлі.
Шуміліна тады атрымала сертыфікат «Салаўіны горад». Пявучых птушак падчас акцыі слухалі не толькі ў райцэнтры, але і яшчэ ў 17 месцах. За вечар налічылі каля тысячы салаўёў. У гэтым годзе рэгіянальная арганізацыя АПБ плануе зноў правесці «Салаўіныя вечары» і паглядзець, ці па-ранейшаму птушыныя салісты вясны любяць гэты край.
Цікава, што птушкай – сімвалам Шуміліна мясцовыя арнітолагі прапануюць зрабіць усё ж не салаўя, а, напрыклад, жаўрука. Справа ў тым, што салаўя сабе ўжо забраў Слуцк. Свой птушыны сімвал ёсць і ў Мёраў. Гэта журавель.
З нагоды птушкі-сімвала можа выказацца любы жыхар Шумилинщины, вашы прапановы чакаюць у Цэнтры дзяцей і моладзі і раённым аддзяленні АПБ.
Прычына чацвёртая. Вялікі камень
У Шумілінскім раёне, недалёка ад вёскі Горкі, ёсць прыродная славутасць – самы вялікі ў Беларусі камень. Яго называюць Вялікі, Вялікі, часам – Чортаў. Валун ледавіковага перыяду складаецца з крупнозерністой граніту цёмна-карычневага колеру. Хтосьці кажа, што па форме ён крыху падобны на які ляжыць слана, камусьці ён нагадвае прас, а камусьці – перавернутую лодку …
Вялікі камень. Фота: Дзмітрый ВоінаўНавукоўцы лічаць яго самым буйным у Беларусі валуном. Яго памеры – 11 метраў у даўжыню, 5,6 метра ў шырыню, 2,8 метра ў вышыню, вага – каля 300 тон. Валун вельмі глыбока сышоў пад зямлю. Як мяркуецца, яго падземная частка – не менш за 3 метраў.
Каля цуду прыроды пастаянна фатаграфуюцца турысты. Людзі кажуць, што каменны вартаўнік шумілінскай зямлі валодае асаблівай энергетыкай: каля яго праходзяць стомленасць і дрэнны настрой. Валун, які «пражыў» на свеце каля 20 тысяч гадоў, з’яўляецца помнікам прыроды рэспубліканскага значэння, ахоўваецца дзяржавай.
Шуміліншчына багатая на падобныя помнікі прыроды. Каля вёскі Шавекі ляжыць 6-метровы культавы валун. На ім ёсць паглыбленне – мяркуецца, што продкі рабілі на ім рытуалы, звязаныя са зборам ўраджаю, а таксама сляды ад куль – у вайну камень не раз ратаваў мясцовых жыхароў ад немцаў.
У пойме ракі Чарніца знаходзіцца Плігаўскі валун. Раней тут праходзіў водны гандлёвы шлях, і камень прыносіў нямала праблем купцам, лодка магла пра яго разбіцца дашчэнту. Таму ля каменя выстаўлялі вартавых, а на яго верхавіне ноччу палілі вогнішча.
Прычына пятая. Сядзіба ў Обаль
Обаль – гарадскі пасёлак недалёка ад Шуміліна. Турыстам прапануюць тут паглядзець сядзібу Грабніцкі (пачатак XIX стагоддзя). Знаходзіцца яна на беразе ракі.
Фота: Вольга ГанушчанкаУ другой палове XIX стагоддзя, калі побач з маёнткам Обаль праклалі чыгунку, шляхціцам Грабніцкім належала каля 2760 дзесяцін ворнай зямлі, а таксама вялікі лясны масіў. Уладальнікі маёнтка здабывалі гліну і жвір, выраблялі цэглу, прадавалі лес, сплаўляючы яго па рацэ.
Сядзіба ў маёнтку Обаль спачатку была аднапавярховай. Праектаваў яе архітэктар з Францыі. У сярэдзіне XIX стагоддзя тэрыторыю ўпрыгожваў стогадовы сад. У пачатку XIX стагоддзя Станіслаў Грабніцкі пабудаваў ўжо двухпавярховы палац з цокальным паверхам у стылі класіцызму. Каля калон каля параднага ўваходу стаялі каменныя львы. Існуе паданне, што пад адным з іх схавалі скарб.
Памешчык Грабніцкі вядомы тым, што утрымліваў канарак і гадаваў кветкі. У яго быў асобны пакой, які так і звалі – «канарейковы». У палацы таксама мелася вялікая бібліятэка. Пад будынкам праходзіў падземны ход, які выводзіў на супрацьлеглы бераг ракі.
Пасля рэвалюцыі ў палацы жылі былыя парабкі і супрацоўнікі міліцыі. Пазней тут адкрылі школу сялянскай моладзі, пасля вайны сюды пераехаў дзіцячы дом. Затым панскую сядзібу перадалі керамічнаму заводу – пад інтэрнат. У пачатку 1990-х гадоў жыхароў выселілі, а праз некаторы час тут здарыўся пажар.
Музей Обальскага падполля.Сёння былы палац выглядае сіратліва і запушчана. Акрамя руін сядзібы, захаваўся галоўны флігель, у якім ўтрымлівалі птушак для палявання. Зараз тут размяшчаецца музей Обальскага падполля «Юныя мсціўцы».
Для турыстаў
Пасяліцца можна ў гасцініцы на вуліцы Ленінскай, 35. Перакусіць – у кафэ «Метан» (вуліца Юбілейная, 28), «Блюз» (вуліца Ленінская, 29), «Караван» (вуліца Юбілейная, 8). Аграсядзібы, дзе напэўна можна пачуць «салаўіныя аркестры», па гэтай спасылцы .
Чытаць цалкам: https://news.tut.by